Kurbanlık, kurban olarak kesilmek üzere ayrılmış olan, kurban edilecek hayvan demektir. İnsanlık tarihi boyunca bütün dinlerde var olan kurban uygulaması, şekil ve amaç yönüyle farklılıklar gösterebiliyor. Kur’an-ı Kerim’de ayetlerle fark kılınan kurban kesmenin toplum hayatında da önemli bir yeri vardır. Yardımlaşma, kardeşlik, dayanışma ruhunun canlı tutulabilmesi için kurbanın önemli işlevleri vardır. Dinimizce Müslüman olmak, akıl sahibi olmak, buluğ çağına erişmiş olmak, mukim olmak, hür olmak, zengin olmak kurban kesmenin vacip olduğu hallerdir.

Kurban edilebilecek hayvanlar bellidir. Dolayısıyla her hayvan kurban edilemez. Tür olarak en basit haliyle çift tırnaklı hayvanlar, koyun, keçi, manda, sığır ve deve kurbanlık olarak kesilebilir. Horoz, tavuk, ördek gibi ehli hayvanlar ya da eti yenen yabani hayvanlar kurbanlık olmaz.

Ayrıca koyun ve keçinin bir yaşını doldurmuş olması gerekir. Koyunlarda eğer iyi beslenmiş ve büyümüş olursa 7-8 aylık hayvanlar da kurbanlık olabilir. Manda ve sığırlarda 2 yaşını, devede ise 5 yaşını tamamlamış bir hayvan kurbanlık olabilir.

Kurban, tek başına kesilebileceği gibi ortak olarak da kesilebilir. Kurban kesecek ortakların her birinin Müslüman olması gerekir. Kestikleri kurbanı da Allah rızası için, dini vecibe olarak kesmeleri gerekir. Dolayısıyla sadece et için ortaklığa girmek ya da ortaklıktaki kişilerden birisinin başka bir dinden olması kurbanın geçerliliği önünde engel oluşturur. Ortakların kurban etini ayırırken, pay ederken göz kararı hareket etmeleri değil, tartarak hareket etmeleri gerekir. Ortaklık küçük baş hayvanlarda geçerli değildir. Büyükbaş hayvanlarda geçerlidir. Sığır, deve ve mandada bir kişiden yedi kişiye kadar ortaklığa girilebiliyor.

Kurbanlık Hayvanın Sahip Olması Gereken Özellikler

Kurban kesimi için bir hayvanın yaşı ve sağlık durumunun müsait olması gerekir. Buna göre hayvanların bazı kusurları kurban edilmeye engel olmazken bazı kusurları kurbanlık olmalarına engeldir. Topla, şaşı, deli ve uyuz olması engel değildir. Boynuzunun çok azının kırık olması ya da doğuştan boynuzsuz olması engel değildir. Kulaklarının enine yarılmış olması, kulaklarının delinmiş olması de engel teşkil etmez. Yine bazı hayvanların cinsel organları burulup kısırlaştırılır. Bu da kurbanlık olmalarına engel değildir. Bu hayvanlar kurban edilebilir.

Bir hayvanın kötürüm derecesinde zayıf, hatta, düşkün olması, iki gözünün ya da bir gözünün kör olması, dişlerinin hepsinin ya da fazlasının düşmüş olması kurbanlığa engeldir. Yine boynuzlarının kökünden kırılmış olması, kulağının, kuyruğunun yarıdan fazlasının kesik olması, meme başlarının kopmuş olması doğuştan kuyruğunun ya da kulağının olmaması bir hayvanın kurban edilebilmesine engel teşkil eder.